Pewnie się zgodzisz, że trudno przebić satysfakcję z obserwowania, jak nasze dzieci lub uczniowie rozwijają się i odkrywają świat. Wspieranie ich w nauce czytania coraz częściej jest dużym wyzwaniem. Pewnie nie raz widziałaś dziecko, które z frustracją patrzy na litery, które wydają się nie mieć sensu. Jak więc budować w nim poczucie pewności siebie i wiarę we własne umiejętności, aby nie poddawało się w obliczu trudności? Jakie konkretne kroki można podjąć, aby wspierać rozwój czytelniczy dziecka?
Jakie trudności napotykają dzieci w nauce czytania?
Dzieci borykają się z różnymi trudnościami w nauce czytania. Przyjrzę się dzisiaj systemowym przeszkodom, czyli tym co się dzieje w szkołach. Nauczyciele muszą pracować z dużymi grupami, co sprawia, że trudno im dostosować materiał do indywidualnych potrzeb uczniów. Pewnie zauważyłaś, że uśrednianie zadań prowadzi do sytuacji, w której dla części dzieci są zbyt łatwe, a dla innych zbyt trudne. Dotyczy to chociażby materiałów do ćwiczeń i lektur. Nauczycielka zadaje wszystkim uczniom ten sam tekst, a niektóre dzieci, które dopiero zaczynają przygodę z czytaniem, czują się zniechęcone z powodu zbyt skomplikowanego słownictwa. Podobnie, dzieci tracą motywację i zainteresowanie, jeśli tekst będzie zbyt banalny i nieinteresujący.
Co mówił Wygotski na temat nauki i motywacji?
Lew Wygotski, rosyjski psycholog, który wniósł wiele do psychologii rozwojowej, podkreślał znaczenie kontekstu społecznego w nauce. Wygotski mówił o strefie najbliższego rozwoju, która odnosi się do umiejętności, które dziecko może zdobyć z pomocą dorosłych. Z jego badań wynika, że dzieci uczą się najlepiej, gdy są stawiane przed wyzwaniami, które są nieco trudniejsze niż te, które potrafią wykonać samodzielnie. To podejście pozwala na rozwijanie umiejętności i budowanie motywacji.
Na przykład, zamiast od razu wrzucać dziecko w wir skomplikowanych tekstów, warto zacząć od prostych zadań. Można zacząć od wyrazów, które dziecko już zna. Później, gdy zacznie czuć się pewniej, można wprowadzić trudniejsze słowa i zdania. Jeśli Twoje dziecko potrafi czytać słowa jak „dom” i „kot”, można wprowadzić nowe słowa, takie jak „dam” czy „koc”. Kiedy te staną się łatwe dorzucamy odmiany, których w naszym pięknym języku mamy od groma i jeszcze trochę, np. “koty”, “koce”, “w domu”, “damy”. Dzięki temu dziecko widzi postępy, co z pewnością podnosi jego pewność siebie.
Konkretne ćwiczenia nauki czytania, które dbają o stopniowanie trudności i budują motywację do nauki
- Wyszukiwanie znanych wyrazów w tekście: Na początek warto zacząć od krótkich tekstów, które zawierają wyrazy, które dziecko już zna. Dzieci mogą najpierw wyszukiwać znane litery, a następnie całe wyrazy. Możesz na przykład dać dziecku tekst z prostymi zdaniami, takimi jak „Mama ma kota”. Pozwól mu znaleźć słowa „Mama” i „kot”, zanim zacznie czytać całość.
- Wyszukiwanie wyrazów w przestrzeni publicznej: Podczas codziennych spacerów można zachęcać dzieci do dostrzegania wyrazów wokół nich. Wspólnie możecie wybierać się na spacery, zwracając uwagę na napisy na plakatach, szyldach czy w sklepach. Gdy zauważysz, że dziecko znajduje napis „lody” na lodziarni, zapytaj je, co mu się kojarzy z tym wyrazem. Takie pytania rozwijają jego słownictwo i pobudzają wyobraźnię.
- Stopniowe stawianie wyzwań: Kiedy dziecko opanuje znane mu wyrazy, warto przechodzić do nowych. Zaczynaj od wyszukiwania dwuliterowych wyrazów, a potem wprowadzaj nowe, trzyliterowe. Można rozpocząć od słów takich jak „kot”, „las”, „dom”, a następnie zaproponować wyrazy, które mogą być dla dziecka nowe. Możesz nawet tworzyć z dzieckiem karty, na których będą różne słowa, co ułatwi ćwiczenie.
- Gry i zabawy związane z czytaniem: Wprowadzenie elementu zabawy do nauki jest kluczowe. Możecie grać w gry planszowe, które wymagają od dziecka czytania prostych instrukcji lub słów na kartach. Możecie też wspólnie gotować i czytać razem przepisy – przy okazji pokazujesz dziecku praktyczne zastosowanie czytania – to bardzo motywujące.
Metody stosowane w terapii czytania i kursie szybkiego czytania online
W swojej pracy zawsze mam na uwadze stopniowanie trudności i wpływ jaki ma na motywację do wykonywania ćwiczeń. Rozpoczynam od starannego wyboru materiałów do ćwiczeń, aby były dostosowane do poziomu umiejętności, ale i zainteresowań ucznia. Na każdym etapie, w miarę rozwoju umiejętności, stopniowo proponuję coraz trudniejsze ćwiczenia i zwiększam czas ćwiczeń zgodnie z gotowością uczniów. Dzięki temu zarówno dzieci jak i dorośli czują się pewniej, a ich motywacja do nauki rośnie.
Zapamiętaj
Bez motywacji nauka może stać się bezsensowna. Ważne jest, aby budować pewność siebie w czytaniu, aby dzieci mogły odnaleźć radość w odkrywaniu literackiego świata. Jeśli nie pomagasz swoim uczniom lub dziecku w pokonywaniu trudności, mogą one zniechęcić się do dalszej nauki. Pamiętaj, że każdy krok w stronę wspierania ich rozwoju ma znaczenie.
Od 15 lat zajmuję się praktycznymi sposobami, które pomagają dzieciom, szczególnie tym z większymi problemami. Jeśli potrzebujesz wsparcia w pracy z dziećmi, zapraszam do skorzystania z mojej terapii czytania. Wspólnie możemy sprawić, że nauka będzie dla dzieci przyjemnością!
Więcej: https://www.teachermagazine.com/au_en/articles/the-importance-of-instructional-scaffoldinghttps://science-education-research.com/downloads/publications/2018/Taber2018-ScaffoldingLearning-AMV.pdf